Muratbek KOCOBEKOV

Article | 2020 | Voprosy Istorii / Вопросы истории ( 12-2 )

Одной из запутанных проблем этногенеза и этнической истории киргизского народа является этногенетическая связь между киргизами Енисея и Тянь-Шаня. В середине IX в. некогда единый этнос был разделен в разных областях Центральной Азии.

Muratbek KOCOBEKOV

Article | 2018 | Turkish Studies13 ( 8 )

Kırgız tarihi, özellikle XIX. yüzyılın sonu ve XX. yüzyılın başına kadar olan dönemi, genelde yabancı bilim adamları tarafından araştırılmıştır. Fakat bu araştırmaların halka yeterinceulaştığı söylenemez. Böylece milletin tarih ilmî konulsundaki gelişmelerden ve yeniliklerden fazla haberi olmamıştır. Bu nedenle Kırgız halkı, tarihle ilgilibilgi ihtiyacınıını daha çok şecere ve rivayetlerle gidermeye çalışmıştır. Bunlar, sözlü rivayetlerin temelini oluşturmaktaydı. Resmi Kırgız tarihinin ilk yazarı olarak Osmonaalı Sıdık uulu tanınır. Onun çocukluk dönemi, “Kırgız tarihi hiçyazılmamıştır” gibi küçümseyici ifadelerin ezikliği altında . . .geçmiştir. Bu sebeple, hayatını Kırgız tarihini yazmaya adayan Sıdık uulu, tarihçiliğe yönelmiş ve yaptığı ilmî araştırmalarının meyvesi olarak Kırgız tarihiyle ilgili iki eseri vücuda getirmiştir. BöyleceKırgız tarihinin ilk kitabını yayımlayan kişi unvanını da o kazanmış. Siyasi baskıdan dolayı vatanını, ailesini ve çalıştığı işini bırakıp da başka ülkeye kaçmak zorunda kalması, onun tarihçilik mesleğine ters tesir etmistir. İki eser vücuda getiren eğitimli bir insana ideolojik durumdan dolayı baskı yapılmıştır. Onun eserleri Sovyet sistemine karşı yazılmıştır görüşü sonucunda kapalı arşive atılmıştır. Müellifine ise zengin tabakayı (bay-zengin ve Manapları) desteklemiştir suç atılmakla milletine, toprağına, vatanına bir daha dönemez şartı konmuştur. Bundan dolayı Osmonaalı Sıdıkov ve onun eserleri 1890 yıllarına kadar toplum için ters bir görüş olarak algılanagelmiştir. Daha sonra zaman geçtikçe onun eserlerine ilgi artmasıyla Osmonaalı Sıdıkov’un geçmişi ve eserleri hakkında gün ışığına çıkmamış olan meseleler hala çoktur.Ancak Sıdık uulu yayımladığı iki eserinden sonra, tarihçilik mesleğini sürdürmemiştir. Ne var ki Kırgız tarihçiliğinin önderi olan bu insanın neden mesleğini bıraktığı konusu hâlâ cevaplanması gereken açık soru olarak ortada durmaktadır More less

Muratbek KOCOBEKOV

Article | 2008 | Tarih Dergisi ( 47 )

Muratbek KOCOBEKOV

Article | 2015 | Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi / SDU Journal of Social Sciences ( 36 )

Kırgız Kağanlığı’nın toprakları siyasi gelişmeler çerçevesinde değişiyordu. Devletin ilk oluştuğu yıllarda ülkenin güney sınırları Sibirya’daki Minusinks bölgelerine ulaşırken, daha sonra sınırlar Merkezi Asya’yanın konargöçerlerine kadar uzanıyordu. Bu durum hem yazılı kaynaklar hem de Kırgızlara ait maddi eserlerin yayıldığı bölgeler vasıtası ile kanıtlanmaktadır. Kırgız Kağanlığı’nın siyasi topraklarının genişlemesi, aynı zamanda diğer halklar ile olan etnik ilişkilerde bulunmasına neden olmuştur. Kırgızların siyasi teesirinin artmasından dolayı Kırgızların diğer halklar ile olan ilişkileri gelişti ve bu durumu özellikle Kırgız d . . .evletinin siyasi etkinliğini komşu halklar ile olan gelişmiş ilişkilerinden tespit etmek mümkün olmaktadır.- The territory of Kyrgyz Khanate was changing in light of the political developments. The southern borders of the state were reaching Minusinks in Siberia in early years while later it stretched to the Central Asian nomads. This was historically proven by the written sources and Kyrgyz written inscriptions in wide region. The expansion of the political territory of Kyrgyz Khanate has also led to engage in inter-ethnic relations with other peoples. Due to the proliferation of the Kyrgyz political affects developed the relations with other peoples and this situation, the effectiveness of political affairs of Kyrgyz people in particular, could be determined through the improved political relations with the neighboring peoples More less

Muratbek KOCOBEKOV | Kadırbay ÇEKİROV | Saltanat MAMBAYEVA

Article | 2018 | Международный журнал экспериментального образования ( 7 )

В статье приведен общий обзор и этапы внедрения программы докторантуры (PhD) в условиях Кыргызско-Турецкого университета «Манас» (КТУ Манас), как альтернативный вариант подготовки высококвалифицированных научных кадров – докторов философии (PhD). Образовательная система Кыргызстана еще не полностью перешла на трёхуровневую систему образования по Болонской программе, но первые успешные шаги проделанные в КТУ Манас, дают свои плоды и становятся примером для других вузов. Несмотря на то, что обучение в КТУ Манас только на двух основных языках кыргызском и турецком, желающих поступить в вуз растёт из года в год. Открытие магистратуры, а . . . теперь и докторантуры даёт возможность своим же выпускникам получить не только котируемые дипломы бакалавра и магистра, но и дипдом докторантуры PhD, не выезжая за пределы своей страны. В течение последних декад кыргызская образовательная система всё ещё проходит стадию своего становления, и поэтому в Кыргызстане до сих пор есть остатки из прошлой системы образования – это пятилетнее образование, аспирантура и затем только докторантура, но это не помешало в КТУ Манас открыть свою докторскую программу PhD и разработать все условия для приема и защиты диссертационной работы PhD докторантов, и интерес к программе растет из года в год. На настоящий момент конкурентоспособность выпускников университета становится очевидной, и с этим связан авторитет университета, который набирает более высокие рейтинги среди вузов не только Кыргызстана, но и всей Средней Азии More less

Muratbek KOCOBEKOV

Article | 2015 | MANAS Journal of Social Studies (MJSS) - MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi4 ( 5 )

Калктардын этникалык башшатын аныктоодо этнофольклордук материалдар арсынан айрыкча санжыралык маалыматтар маанилүү роль ойнойт. Санжыралык материалдарда байыркы кыргыздардын тарыхына байланыштуу маалыматтар арбын учурайт. Аларды кытай булактарында айтылган кабарлар менен салыштыруу ыкмасы б. з. III-V кк. өткөн тарыхый процессти калыбына келтирүүгө көмөк берет. Жазма булактарда эскерилген кыргыздардын динлиндер менен аралашып кеткендиги туурасындагы маалыматты талдоо жолу, динлин – теле – огуз этносунун тектик тарыхы бир болгондугун көрсөтөт. Жазма булактарында теле урууларынын катмарынан чыккан сеяньтолор менен кыргыздардын ортосун . . .да этносаясий алакалар болгондугу катталган. Кыргыздардын этникалык тарыхына байланышкан огуздардын катышы туурасындагы маалыматтар саныжарыларда дагы чагылдырылат. Санжыралык жана фольклордук кабарларды тарыхый булак материалдары менен салыштыруу байыркы өткөн этникалык алакаларды калыбына келтирүүгө жардам берет. - Keywords: Кыргыз, кырк гуз, Огуз хан, Ашина, теле, динлин More less

Muratbek KOCOBEKOV

Article | 2012 | MANAS Journal of Social Studies (MJSS) - MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi1 ( 3 )

Макалада кыргыз этнониминин адегенде эскерилиш маселеси талданат. Айтылуу синолог илимпоздор кытай жазма булактарында Гэгунь формасында катталган терминдин транскрипциясын кыргыз этнонимии экендигин белгилешкен. Анткен менен, тарых илиминде кыргыздардын эскерилиш мезгили жана алардын жашаган аймагы туурасында окумуштуулардын ою бир пикирге келе элек. Изилдөө тема катары кыргыз этнониминин эскерилиш тарыхын, жалпы Борбордук Азиянын көчмөн талаасындагы этносаясий кырдаал кабыл алынган. Ачкыч сөздөр: Борбордук Азия, кыргыз, гэгунь, хунну, юэчжи, дунху, көчмөн талаа, этноним, этнос, этникалык, Тоумань, Маодунь, шаньюй. In this article f . . .irst of all mention of kyrgyzs ethnonym is analyzed. Famous scientists-sinologists pointed that the term which is registered in the form “Gegun” is the Kyrgyz ethnonym. But, scientists do not arrive at a common opinion about the time of mention of Kyrgyzs and they place of their inhabitance. As the subject of investigation of the history of mention of Kyrgyz ethnonym is considered, made an emphasis on ethno-cultural situation in Central Asia’s nomad steppe. Keywords: Central Asia, Kyrgyzs, Gegun, Xionghu, Yuezhi, Donghu, Nomad Steppe, Ethnonym, Ethnos, Ethnical, Touman, Maodun, Chanyu More less

Muratbek KOCOBEKOV

Article | 2018 | Международный журнал прикладных и фундаментальных исследований ( 9 )

В статье рассматриваются некоторые направления распространения культуры енисейских кыргызов в период их Великодержавия. Факт переселения енисейских кыргызов из Южной Сибири в соседние территории подтверждают как письменные источники, так и археологические находки. Вызванный процесс был продолжением политической активности кыргызов, когда основная масса жителей Минусинской котловины хлынула на просторы Центральной Азии. В результате был изменен не только культурный фон, но и оставлен заметный след в материальной культуре кочевого мира. Такие яркие особенности культуры, как трупосожжение и элементы сопроводительного инвентаря, позволя . . .ют выделить локальные варианты культуры енисейских кыргызов среди мозаичной этнической панорамы данного региона. Для освещения проблемы нами выбраны восточно-казахстанский, алтайский и красноярско-канский ареалы распространения культуры енисейских кыргызов. В каждом из них имеются признаки культуры кыргызов, аналогичные региону Минусинской котловины. Погребения енисейских кыргызов, найденные около Красноярска, были открыты в Большемуртинском районе Красноярского края и извлечены вещи с кыргызским инвентарем. Тюхтятские курганы зафиксированы в Новосибирской и Кемеровской областях. В районах Кемеровской области найдено несколько «кыргызских ваз», что подтверждает продвижение енисейских кыргызов в IX-X вв. в северо-западном направлении. Обнаруженные и обследованные в различных районах Горного и Западного Алтая археологические памятники с обрядом трупосожжения и предметами сопроводительного инвентаря покойников свидетельствуют о пребывании кыргызов в данном регионе. Восточно-казахстанский вариант культуры очень близок к захоронениям енисейских кыргызов в Тув More less

Muratbek KOCOBEKOV | Saltanat MAMBAYEVA

Article | 2019 | Voprosy Istorii / Вопросы истории ( 11 )

Один из зачинателей киргизской истории O. Сыдыков обучался в мусульманских учреждениях и для своего времени считался достаточно образованным человеком. Значение трудов Сыдыкова для современной историографии является бесценным. Анализ произведений дореволюционного автора и сличение текстового матерала поможет восстановить картину общественной жизни и понимания истории народом, а также реально воссоздать этапы становления исторической науки в Кыргызстане. . . . More less

Muratbek KOCOBEKOV

Article | 2018 | Историческая и социально-образовательная мысль10 ( 2-2 )

In this article are being observed the role and the meaning, and the structure of the state's structure during the Kirghiz Khaganate. The state's governmental structure plays a great role in the the implementation of state power and its functionality which can determine the level of society development. In the historical science there is no ambiguous assessment of the history of the Kirghiz Republic state's administration. Some historians are hesitating question on the Chinese authors' reports on the structure of power in the Kirghiz state. However, the results of comparison the Chinese sources with the materials of Yenisei runic wr . . .iting make it possible to assess positively the presence of public administration in the Kirghiz Kaganate. The apparatus of the Kirghiz Kaganate state administration was created by analogy Tang China, but at the same time there are some features in the structure and titles of power. Apparently, this moment contains the result of adaptation of the foreign origin power organization to local conditions.- В статье рассматривается роль и значение, а также структура аппарата государственного управления в Кыргызском каганате. Аппарат управления играет важную роль в осуществлении государственной власти, и по ее функциональности можно определить уровень развития общества. В исторической науке нет однозначной оценки истории создания государственного аппарата управления у кыргызов. Некоторые историки ставят под сомнение сообщения китайских авторов о структуре власти в кыргызском государстве. Однако результаты сопоставления китайских источников с материалами Енисейской рунической письменности дают возможность положительно оценить наличие органов государственного управления в Кыргызском каганате. Аппарат государственного управления в Кыргызском каганате был создан по аналогии с Танским Китаем, но в то же время имеются некоторые особенности в структуре и титулатуре власти. Видимо, данный момент содержит результат адаптации властной организации иностранного происхождения к местным условиям More less

Muratbek KOCOBEKOV

Article | 2016 | MANAS Journal of Social Studies (MJSS) - MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi5 ( 3 )

Мамлекет менен бийлик жана аны башкаруу аппараты политогенез процессин аныктоодо маанилүү роль ойнойт. Тарых илиминде Кыргыз мамлекетинин саясий бийлик системасы туурасында так түшүнүк жок. Айрым илим адамдары Кыргыз өлкөсүн мамлекет деп аташса, кээ бирөөлөрү аны каганат деп белгилешет. Макалада Кыргыз каганатынын бийлик системасы изилдөөгө алынып, анда орун алган башкаруу бийлик аппараты талданат. Каганаттык бийлик түзүлүшү Борбордук Азиядагы этностордун саясий системасы үчүн мүнөздүү башкаруу бийлиги эсептелген. Бул жагынан алганда кыргыздар да каганаттык бийликти өздөштүрүшкөн. Ошол эле убакта Кыргыз каганатынын бийлик түзүлүшү К . . .ытайдын Тан династиялык башкаруу бийлигинин аналогиясында курулгандыгы байкалат. Кыргыздардын мамлекеттик бийлик системасынын татаал мүнөзүнө караганда өлкөдө политогенез процесси каганаттык бийлик менен жыйынтыкталган More less

Muratbek KOCOBEKOV

Article | 2018 | MANAS Journal of Social Studies (MJSS) - MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi7 ( 3 )

Осмонаалы Сыдыков өз мезгили үчүн жетиштүү билим алган жана ошол кездеги шартка ылайык коомдон алдыга озгон инсан болгон. Ал кыргыз калкынын тарыхын изилдеп, абалын аныктайм деп аракеттенип, талыкбай материал топтогон. Натыйжасында, эки чыгарма жазылып, алар алыскы Уфа шаарында 1913, 1914-жылдары басмаканадан өз алдынча эки китеп болуп жарыяланган. Автор чыгармаларга тарых китеби деген аталыш ыйгарып, алардын кыргыз тарыхы боюнча биринчи китеп катары каралышына негиз салган. Совет бийлигинин калыптануу учурунда белгисиз себептерге байланыштуу О. Сыдыков эл-жеринен качып, анын чыгармаларына тыю салынган. Мындан улам, коомчулук агарту . . .учунун эмгектери менен тааныша албай, алардын маани-мазмуну изилденбей келген. Макалада, О. Сыдыковдун эмгектери талданып, анда орун алган маалыматтардын тарыхый мааниси көрсөтүлөт More less